Abandonatutako basoen gezurra

Inork esango luke Amazoniako oihana abandonatutako basoa dela? Edo Costa Rica eta Borneoko babestutako eremuak abandonatuta daudela? Pagoeta eta Aiako Harria abandonatutako basoak dituztelako izendatu ditugu parke naturalak? Eremu horietan guztietan baso naturala dago, edo baso naturala ari da berreskuratzen.

Horixe ari zaigu bada esaten Gipuzkoako Aldundia: Gipuzkoan naturalizazio-prozesuan dauden eremuak abandonatutako eremuak direla. Gurean basoa baita berezko ekosistema, eta, gizakiaren esku-hartzerik gabe, baso bihurtzeko joera du gure lurraldeak. Naturalizatzea, berezkoa duen izaera hartzea, abandonatzea da gure Aldundiaren esanetan, egurraren ekoizpenerako ez den basoak ez duelako, antza, inolako baliorik.

 

Aldundiak ez du basorik nahi, egurrera bideratutako zuhaitz-landaketak nahi ditu. Ezin daiteke ikuspegi produktibistagorik izan, ezin daiteke norbere lurraldearekiko ikuspegi suntsitzaileagorik erakutsi. Gure aberria, gure hizkuntza eta gure kultura aldarrikatzen dituztenek, ez dituzte gure basoak nahi, ez dute gurean berezkoa den bioaniztasuna maite. “Zenbaitek basoa zeharkatzen duenean sua egiteko egurra baino ez du ikusten”, idatzi zuen Lev Tolstoi idazleak. Ez zuen arrazoirik falta.

Zuhaitz-landaketak ez dira basoak. Inguru naturalaren ustiapena helburu duen jarduera guztiek bezala, egurgintzak ere eragin kaltegarriak ditu, eta, gurean bezala modu industrialean gauzatzen denean, monolaborantzaren bidez eta makinaria astunekin, lurzoruaren emankortasuna bera kaltetzen da eta bizitzarako sistema oro arriskuan jartzen.

Inoiz baino gehiago, behar ditugu baso naturalak, berezkoak. Klima aldaketa atarian daukagu, pandemia honek erakutsi bezala, aurreikusi ezin ditugun hondamendi biologiko eta ekologikoak bizitzera kondenatuta gaude, bioaniztasunaren eta ondare naturalaren planeta mailako galera saihesten ez badugu. Beraz, ongi etorriak bitez abandonatutako baso horiek.

Jabe pribatuen eskuetan daude naturalizatzen ari diren eremu horiek, Aldundiak dioenez, abandonatuta daudenak. Gizarteari jabe horiei eskerrak ematea dagokigu, etekin ekonomikoa lortzeari uko egin diotelako. Administrazioak gizarte osoarentzat onuragarria den gertaera hori saritu beharko luke: jabegoari lotutako zergak kenduta, eremu horiek eskaintzen dizkiguten ekosistema-zerbitzuengatik ordainduta.

Jabego publikoa duten eremuei dagokienez, azkar baino lehen abandonatu beharko lituzkete Udalek eta Aldundiek naturalizazio-prozesuan ez dauden lur horiek. Egurra ez da gaur aberastasuna gizartearentzat. Baso naturalak, suteei, lehorteei… oro har hondamendi naturalei aurre egiteko aukera eskainiko diguten balio ekologiko handiko eremuak behar ditugu eta Aldundiak ‘abandonu’ deitzen dion hori da horretarako bidea.

Administrazioari eskatzen diogu, bada, bila ditzala abandonua saritzeko moduak, bideratu dezala herritarron dirua, egurraren etekinei uko egin dietenei basoak berreskuratzean guztiontzat mesedegarri izango diren ekosistema-zerbitzuak (aire eta garbiak, kalitatezko paisaia, elikagaiak, bioaniztasuna …) saritzera.

Baina, egur ekoizpena bada haien hautua, jakin badakigu monolaborantzan oinarritutako egurgintza-eredu intentsiboa ez dela bateragarria bioaniztasunaren eta natur ondarearen kontserbazioarekin. Ustiapen-eredu honetan oinarritutako ekonomia zirkularra edo bioekonomia ez dira klima aldaketari edo krisi ekologiko globalari aurre egiteko aukerak. Horregatik, administrazioari eskatzen diogu diru-laguntzak ingurumen-kalteak kontuan izango dituen egurgintza-eredu jasangarria sustatzeko baliatu ditzala.

La mentira del bosque abandonado

¿Es la Amazonía un bosque abandonado? ¿Hemos convertido Aiako Harria o Pagoeta en Parques Naturales por su estado de abandono? Allí tenemos bosques naturales o en proceso de recuperación.

Eso es lo que nos quiere vender la Diputación, que los terrenos en proceso de naturalización son bosques abandonados. El bosque es el ecosistema que ocuparía la mayor parte del territorio y a él tiende de manera natural sin nuestra acción.

“Abandonemos” cuanto antes los montes y terrenos públicos que no estén ya en proceso de naturalización. En una situación de emergencia climática y con una imparable pérdida de biodiversidad, estamos condenados al desastre ecológico. Bienvenidos sean los bosques y sistemas naturales, imprescindibles para evitar ese desastre.

A la Administración le pedimos vehementemente que abandone su visión productivista, tan destructiva, y que busque premiar ese “abandono” (el bosque autóctono). Que el dinero de todos vaya a los que buscan recuperar nuestros bosques en vez de a los que únicamente buscan la rentabilidad de la madera.

Aralarko pistak eta abeltzaintza-eredua

Harrabotsa astindu da berriro, Enirio-Aralarko herrietan, auzibidean dagoen Saltarrirako pista dela eta. Gaia ez da berria: 2016. urtean Gipuzkoako Foru Aldundiak, Enirio-Aralar mankomunitatearen onespenarekin, Intzentsao eta Goroskintxu artean pista berria eraiki zuenetik etengabea da gatazka. Epaileak Eguzki eta Landarlan talde ekologistek jarritako salaketa behin behinean artxibatu duelako, altxa dira pista horren aldeko ahotsak, baina auzia ez da bukatu, eta auzi honen jatorrian dagoen gatazka are gutxiago.

Pista hori auzi-bidean jartzeko arrazoia ingurumen-eragina da. EAJko hainbat kargudunek plazaratu berri dituzten iritzietan, ekologistak seinalatzen gaituzte kaletar ez-jakinak eta ganaduzaleen etsaiak garelakoan. Horietako alkate ohi batek Ezken Abertzalearen morroi bezala ere irudikatu gaitu, alderdi politiko horren doinuari jarraiki egiten dugulakoan dantza. Komeniko zaie errealitatea desitxuratzea eta bistakoa da ahalegina. Euren desira eta nahiak argi erakutsi dituzte, ordea, Enirio-Aralar mankomunitateak deitutako bileretan. Mahai horretara biltzen diren abeltzainen ustezko ordezkariek Aralar euren mesedetara kudeatuko duten arduradun politikoak nahi dituzte. Mahai horretara biltzen diren EAJ alderdi politikoaren ordezkariek, berriz, ez dute nahi Aralarko larreen erabilera arautuko duen legedirik, eta are gutxiago, onartuta daudenak kontrolatuko dituenik.

Hortxe dago kontua, Aralarko larreen kudeaketa noren edo zeren faboretan egiten den. Ekologista eta natur kontserbazionisten eskaera argia da: oinarri zientifikoak dituen kudeaketa-eredua legez arautu eta administrazioaren baliabideekin zaintzea da eskatzen duguna. Kudeaketa-eredu horren helburu nagusiak hauxe izan behar du: parke naturala izanik, bertako ondare naturala (besteak beste, larreen kalitate ekologikoa) zaindu edota berreskuratzea.

Pisten auziaren jatorrian abeltzaintza-eredua dago. Abeltzaintza-ereduari erreparatu behar zaio Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Mankomunitatea osatzen duten hainbat Udal ordezkariek gai honekiko duten jarrera ulertzeko. Ez da gainerako eremu publikoekiko ezberdina, osagarria baizik: larreak interes pribatuaren mesedetan, ingurumen-kalteak neurtu gabe eta bestelako erabilerarik planteatu ere egin gabeko kudeatzea lehenesten dute. Natur kontserbazioarekiko erabateko mespretxua erakusten dute, ahalik eta azienda gehienak bazkatzea helburu izanda, larreen kudeaketa abere horien jabeen eskumena izatea eskatzen dute, berena bakarrik.

Aldundiak eta ordezkari horiek ez dute entzun ere egin nahi Aralar Parke Naturala izanda, onura publikoa lehenetsi behar dela: alegia, abeltzainen interesen aurretik larre horien balio ekologikoa jarri behar dela, horrek duelako interes publikoa. Aralarko larreen gaurko egoera abereei zor diegu hein handi batean, eta larreak interes komunitarioko habitatak izan daitezke, baldin eta erantzukizunez kudeatzen badira. Egun ez da halakorik bermatzen eta, arduradun batzuei dagokienez, horretarako asmorik ere ez diegu antzematen.

Gero eta abelburu gehiago dago Aralarren. Artzainak eta abeltzain profesionalak gutxitzen ari diren garaian, aisialdiko abeltzaintza ari da gailentzen goi larreetan. Abeltzaintza-eredu honek, baina, herriaren eta mendiaren arteko distantzia txikitzeko azpiegiturak eskatzen ditu, batetik bestera azkar eta eroso ibiltzeko baldintzak, ingurumen-kalte gero eta handiagoak.

Mendiko artzaintzak eragozpenak ditu, baserrietako erosotasunik ez baita izaten han goian. Horregatik eskatzen zaizkio administrazioari konpentsazio-neurriak eta zilegi da neurri horiek betetzea. Baina ez bioaniztasunaren eta ondare naturalaren kaltetan.

Administrazioak interes kontrajarri hauetan ondare naturalaren defentsa lehenetsi beharko luke, ardura eta betebehar hori emana zaio eta betetzea eskatzen diogu.

Pistas y modelo ganadero en Aralar

De nuevo se ha levantado revuelo en los pueblos de Enirio-Aralar por la pista a Saltarri que está en vía judicial. El tema no es nuevo: el conflicto es constante desde que en 2016 la Diputación de Gipuzkoa, con la aprobación de la Mancomunidad de Enirio-Aralar, construyera la nueva pista entre Intzentsao y Goroskintxu. Las voces a favor de esta pista se han levantado porque se ha archivado provisionalmente la denuncia interpuesta por los grupos ecologistas Eguzki y Landarlan, pero la cuestión no ha concluido y mucho menos el conflicto originario de dicha cuestión.
 

La causa de la puesta en cuestión de esta pista es su impacto ambiental. En las recientes opiniones que han lanzado algunos cargos del PNV, dicen que los ecologistas somos urbanitas, ignorantes y enemigos de los ganaderos. Así uno de ellos, exalcalde, nos ha representado también como esclavos de la Izquierda Abertzale, en la creencia de que bailamos al son de dicha tendencia política. Les convendrá distorsionar la realidad y el esfuerzo es evidente. Sus deseos han sido claros en las reuniones convocadas por la Mancomunidad de Enirio-Aralar. Los presuntos representantes de los ganaderos que se reúnen en esa mesa quieren que Aralar sea gestionado a su favor. Por su parte, los representantes del partido político PNV que se reúnen en esta mesa no quieren una legislación que regule el uso de los pastos de Aralar, y mucho menos que controle los ya aprobados.

El quid de la cuestión, es en favor de qué o de quién se gestionan los pastos de Aralar. La demanda de ecologistas y conservacionistas de la naturaleza es clara: lo que pedimos es regular legalmente un modelo de gestión con bases científicas y cuidarlo con los recursos de la administración. El objetivo principal de este modelo de gestión debe ser la conservación y/o recuperación del patrimonio natural del Parque Natural, incluyendo la calidad ecológica de los pastos.

El conflicto de las pistas tiene su origen en el modelo de ganadería. Hay que tener en cuenta el modelo ganadero para entender la actitud de la Diputación de Gipuzkoa y de varios representantes de la Mancomunidad en relación a este tema. No difiere del referente a otros espacios públicos, sino que es complementario: priorizan la gestión de pastos en beneficio del interés privado, sin medir el impacto ambiental y sin plantear otro uso. Muestran un absoluto desprecio por la conservación de la naturaleza, con el fin de alimentar al mayor número posible de ganado, exigiendo que la gestión de los pastos sea competencia exclusiva de sus propietarios.

La Diputación y dichos representantes no quieren escuchar que siendo Aralar un Parque Natural hay que priorizar la utilidad pública, es decir, supeditar los intereses de los ganaderos al valor ecológico de estos pastos, que es el interés público. La situación actual de los pastos de Aralar se debe en gran medida a los animales y los pastos pueden ser hábitats de interés comunitario si se gestionan de forma responsable. En la actualidad no se garantiza y, por parte de algunos, no se aprecia ninguna intención.
En Aralar cada vez hay más cabezas de ganado. En tiempos de disminución de pastores y ganaderos profesionales, la ganadería recreativa está aumentando en los pastos de montaña. Este modelo ganadero, sin embargo, exige infraestructuras para reducir la distancia entre el pueblo y el monte, condiciones para un desplazamiento rápido y cómodo y cada vez mayores impactos ambientales.

El pastoreo de montaña tiene dificultades ya que no tienen allí arriba el confort de los caseríos. Es por ello que se exigen a la administración medidas compensatorias y es legítimo el cumplirlas. Pero no en detrimento de la biodiversidad y del patrimonio natural.

La Administración debería primar la defensa del patrimonio natural ante estos intereses contrapuestos, se le ha dado esa responsabilidad y se le exige su cumplimiento.